Paszczyna – rodzinna miejscowość autora, leżąca na terenie gminy Dębica znana jest głównie z obozu zagłady, który znajdował się na granicy z Pustkowem. Jak się jednak okazuje, bardzo płodna jeśli chodzi o działaczy ludowych i parlamentarzystów. To z niej na przestrzeni 40 lat wywodziło się trzech posłów sejmowych, z czego dwóch z jednego domu, a także wielu społeczników i działaczy gospodarczych. Jak zauważa autor opracowania – Józef Pluta, jest to swoisty ewenement na skalę krajową dla opisywanego okresu. Jego książka zatytułowana „Z ludu dla ludu. Wspomnienie o Jedynakach” wydana niedawno w Krakowie to obszerna i szczegółowa biografia pochodzących z Paszczyny Michała i jego syna – Jana Henryka Jedynaków. Premiera wydania miała miejsce podczas obchodów jubileuszu 120-lecia istnienia Ochotniczej Straży Pożarnej w Paszczynie – 15 czerwca 2014 r.
Moje rodzinne tradycje, oparte na duchu społeczno-patriotycznym, wykształciły u mnie zainteresowanie lokalną historią i nie tylko – mówi Józef Pluta. – Chciałem tą książką przybliżyć przede wszystkim moim rodakom z Paszczyny, ale też społecznościom powiatów dębickiego i ropczyckiego, a być może nawet kraju, ciekawą historię dwóch zasłużonych postaci, których dorobek całego życia nie jest bliżej znany. Tematyka książki obejmuje okres ponad 100 lat, począwszy od końca XIX wieku, kiedy to urodził się Michał Jedynak (1870 r.) mniej więcej do chwili śmierci jego syna, Jana Henryka, czyli 1966 r. Obaj byli działaczami ludowymi, społecznikami i posłami. Jan Henryk był także wicemarszałkiem Sejmu II Rzeczpospolitej V kadencji do września 1939 r. Autor opisuje losy dwóch polityków, wychowanych w duchu patriotycznym, a także wspomina o trzecim parlamentarzyście z Paszczyny – Janie Siwuli.
Pomysł napisania i wydania książki opowiadającej o losach wybitnych mieszkańców Paszczyny z początku XX wieku zrodził się w zamysłach autora już wiele lat temu. Jak sam przyznaje, pierwsze materiały zaczął gromadzić 32 lata temu. Początkowo kwerendy prowadził w bibliotekach i archiwach państwowych, londyńskich i amerykańskich, czasem osobiście i korespondencyjnie, później dzięki Internetowi poszukiwał w wirtualnych bazach. Pomocne mu były także archiwa parafialne oraz rozmowy z najstarszymi mieszkańcami Paszczyny, świadkami ówczesnych zdarzeń.
Tytuł „Z ludu dla ludu” również nie jest przypadkowy. – Jedynakowie wyszli z ludu i dla niego służyli, właściwie bezinteresownie – tłumaczy autor. Nie dorobili się znacznego majątku, a często zmuszeni byli dorabiać fizycznie. Jan Henryk Jedynak – wicemarszałek Sejmu II Rzeczpospolitej, podczas pobytu na emigracji w Anglii, aby zapewnić sobie godziwą egzystencję, podjął pracę w charakterze gospodarza hotelowego i zmywacza w jednej z londyńskich restauracji. Niewiele osób wie także, że ten zapomniany patriota, będąc sygnatariuszem specjalnego listu do papieża Piusa XII, aktywnie włączył się w sprawę wyjaśnienia mordu katyńskiego.
Zapytany o przyszłe plany związane z wydawnictwami historycznymi autor zdradza, że chciałby napisać książkę o organizacjach i inicjatywach społecznych w Paszczynie, bo, jak podkreśla, 700-letnia historia jego rodzinnej wsi jest bardzo bogata i jeszcze nie zgłębiona.
O autorze
Józef Pluta urodził się w 1955 r. w Kędzierzu /pow. Dębica/, wychowany w rodzinie chłopskiej o tradycjach ludowo-patriotycznych. Z wykształcenia magister inżynier ekonomiki rolnictwa, z zamiłowania jest historykiem. Do tej pory opublikował m.in. „Wspomnienia st.szer./ppor. Jana Pluty z przebiegu służby wojskowej, udziału w obronie Węgierskiej Górki oraz uczestnictwa w konspiracyjnej Armii Krajowej w czasie okupacji” oraz opracował kilka haseł w „Słowniku biograficznym twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo-Wschodniej” pod redakcją A. Meissnera i K. Szmyda. Jest autorem monografii „60 lat dziejów LKS Brzeźnica”. Ponadto jest zaangażowany w działalność Stowarzyszenia Weteranów Polskich Formacji Granicznych w Warszawie i Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Dębickiej.
(źródło: nota autorska wyd. OMEGA)
