70 – rocznica akcji Burza i bitwy na Polanie Kałużówka
Tegoroczne obchody bitwy na Polanie Kałużówka w ramach akcji „Burza”- największej operacji zbrojnej przeprowadzonej przez Armię Krajową w naszej części Polski z racji okrąglej 70 rocznicy miały szczególny charakter i składały się z trzech części.
I część:
W sobotę 23 sierpnia poświęcono tablicę przy pomniku w Braciejowej, upamiętniającą poległych Żołnierzy Armii Krajowej i cywilnych ofiar walk frontowych.
Chodzi o pomnik odsłonięty w 1974 roku, a upamiętniający zarówno poległych partyzantów AK, jak i prześladujących ich żołnierzy Armii Czerwonej. Od samego początku napis wzbudzał kontrowersje w środowisku weteranów Armii Krajowej oraz mieszkańców regionu, ze względu na treści gloryfikujące Armię Czerwoną.
Zarząd Światowego Związku Żołnierzy AK Środowiska 5 PSK AK w Dębicy wystąpił z wnioskiem do Wojewódzkiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Rzeszowie, w sprawie zmiany treści tablicy na pomniku usytuowanym przy drodze powiatowej Braciejowa – Południk.
Oto kontrowersyjna treść tablicy przed zmianą:
1944-1974 pamięci poległych w walce z okupantem hitlerowskim partyzantów polskich AK żołnierzy Armii Czerwonej i pomordowanej ludności cywilnej.
Treść ta uznana była za kuriozum pozostałe po czasach propagandy komunistycznej i uważana była za jaskrawy przykład wyjątkowo perfidnej propagandy, gdyż jak wiadomo Armia Czerwona nie była sojusznikiem Armii Krajowej, a jej żołnierze walczyli nie o wolność Polski, ale o wolność i interesy ZSRR.
Po zmianie poświęcona tablica posiada treść następującą:
Pamięci żołnierzy Armii Krajowej obwodu Dębica, poległych w czasie Akcji Burza w 1944 roku oraz cywilnych ofiar walk frontowych w 1944 i 1945 roku z Parafii Gumniska.
II część obchodów:
Ze względu na opady deszczu w niedzielę 24 sierpnia, zamiast mszy św. polowej na Polanie Kałużówka, została odprawiona msza koncelebrowana w intencji poległych i żyjących uczestników bitwy w kościele parafialnym w Gumniskach. Mszy św. przewodniczył i homilię bogatą w treści patriotyczne wygłosił ks. biskup tarnowski Andrzej Jeż.
Po mszy św. przemówienie wygłosił świadek tamtych wydarzeń 89 letni mjr. Zbigniew Lazarowicz – jeden z dowódców akcji „Burza” i syn komendanta obwodu Armii Krajowej ps. Klamra, zamordowanego w katowniach UB.
Do dzisiaj nie jest znane miejsce pochówku jego ojca Adama. Przemówienie majora Lazarowicza było poświęcone w dużej części młodemu, odważnemu kapelanowi ks. Stanisławowi Bartoszowi ps. „Mieczyk”, który spowiadał i odprawiał mszę św. dla żołnierzy i ukrywających się konspiratorów. Ten odważny ksiądz dodawał także żołnierzom otuchy do walki.
Przy tablicy poświęconej pamięci Adama Lazarowicza przy szkole w Gumniskach został odczytany apel poległych. Po oddaniu salwy honorowej delegacje kombatantów, parlamentarzystów, samorządowców i przedstawicieli instytucji złożyły pod tablicą wieńce i wiązanki kwiatów. Ze względu na niesprzyjającą pogodę organizatorzy zrezygnowali z rekonstrukcji historycznej bitwy na Kałużówce.
Poseł Jan Warzecha z wójtem Stanisławem Rokoszem i sekretarz Gminy Agnieszką Żurek po oficjalnych uroczystościach pojechali na miejsce bitwy na Polanę Kalużówka.
Tu nadarzyła się okazja do wspólnego pamiątkowego zdjęcia z proboszczami dwóch dębickich parafii: księdzem prałatem Ryszardem Piaseckim i księdzem prałatem Józefem Doboszem oraz siostrami Służebniczkami.
III część obchodów:
Muzeum Regionalne w Dębicy przygotowało wystawę czasową, poświęconą tamtym wydarzeniom, złożoną z bogatego zbioru fotografii i innych eksponatów. Do zwiedzania wystawy wprowadzili uczestników dyr. muzeum Jacek Dymitrowski i kustosz Tomasz Czapla.
Poseł Jan Warzecha i wiceburmistrz Mariusz Trojan oglądając wystawę mieli rzadko spotykaną okazję wsłuchiwać się z uwagą komentarzom wypowiadanym przez majora Adama Lazarowicza do poszczególnych zdjęć. Mimo swoich 89 lat weteran tamtych walk z detalami pamiętał osoby i wydarzenia i niczym młodzian sięgał z łatwością do swojej pamięci.
Uroczystości 70 rocznicy bitwy uświetniła również obecność drugiego uczestnika tamtych wydarzeń 90 – letniego Jerzego Krusensterna.
Hrabia Jerzy Krusenstern uczestniczy często w uroczystościach rocznicowych. Był obrońcą Grodna przed Sowietami w 1939 roku, żołnierzem AK w rejonie Dębicy, a po wojnie członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Od wielu lat czynnie działa w krakowskim środowisku kombatanckim, jest współzałożycielem jedynego w Polsce Muzeum AK, funkcjonującego w Krakowie.
